Altın Sözlüğü ve Terimler
Altın ve kuyumculuk alanındaki teknik terimler, kuyumculuk terimleri, altın piyasası terimleri ve kültürel terimlerin açıklandığı kapsamlı sözlük.
Teknik Terimler
Ayar
Altının saflık derecesini belirten ölçü birimidir. Altın ayarı, altının içindeki saf altın miktarını ifade eder. En yaygın ayarlar 8, 14, 18, 22 ve 24 ayardır.
Karat
Altının saflığını belirten uluslararası ölçü birimidir. 24 karat, %99.9 saf altını ifade eder. 22 karat %91.6, 18 karat %75, 14 karat %58.5 ve 8 karat %33.3 saf altın içerir.
Milyem
Altının saflığını binde olarak ifade eden ölçü birimidir. Örneğin, 22 ayar altın 916 milyem, 18 ayar altın 750 milyem, 14 ayar altın 585 milyem olarak ifade edilir.
Has Altın
İçinde hiçbir katkı maddesi bulunmayan, %99.9 saflıktaki altındır. 24 ayar veya 24 karat olarak da bilinir.
Alaşım
Altının diğer metallerle (gümüş, bakır, çinko vb.) karıştırılmasıyla elde edilen karışımdır. Altın alaşımları, saf altına göre daha dayanıklı ve işlenebilir olduğundan takı yapımında tercih edilir.
Fineness
Altının saflığını ifade eden uluslararası standart. 999.9 fineness, %99.99 saf altını ifade eder. Külçe altınlarda genellikle bu değer damgalanır.
Damga
Altın takıların üzerine vurulan ve takının ayarını, üreticisini ve üretim yılını gösteren işarettir. Türkiye'de Darphane tarafından onaylanan damgalar kullanılır.
Sertifika
Altın külçe veya takıların saflığını, ağırlığını ve diğer özelliklerini belirten resmi belgedir. Özellikle yatırım amaçlı altınlarda sertifika önemlidir.
Kuyumculuk Terimleri
İşçilik
Altın takılarının üretiminde harcanan emek ve uygulanan teknikler için alınan ücrettir. İşçilik ücreti genellikle altının gram fiyatının üzerine yüzde olarak eklenir.
Telkâri
İnce altın veya gümüş tellerin birbirine lehimlenmesiyle oluşturulan geleneksel kuyumculuk sanatıdır. Dantel gibi ince işçilik gerektiren bu teknik, özellikle Mardin ve Midyat bölgelerinde yaygındır.
Savat
Gümüş üzerine siyah bir alaşım (kurşun, bakır, gümüş ve kükürt karışımı) ile yapılan süsleme tekniğidir. Genellikle Erzurum, Van ve Diyarbakır yöresinde uygulanır.
Mıhlama
Değerli veya yarı değerli taşların altın veya gümüş üzerine yerleştirilmesi tekniğidir. Taşı çevreleyen metal tırnaklar, taşı sabit tutar.
Kalemkâr
Metal yüzeyine özel kalemlerle desen işleme sanatıdır. Altın, gümüş ve diğer metallere uygulanan bu teknik, takılara estetik değer katar.
Hasır Örgü
İnce altın tellerinin özel tekniklerle örülmesiyle oluşturulan, esnek ve yumuşak dokulu altın takı tekniğidir. Özellikle bilezik ve kolyeler için kullanılır.
Burma
Altın tellerin burularak örülmesiyle oluşturulan bilezik türüdür. Genellikle düğün ve nişanlarda takılan bu bilezikler, Türk kuyumculuk geleneğinin önemli bir parçasıdır.
Ajur
Altın ve gümüş levhaların delinerek desen oluşturulması tekniğidir. Işık geçiren boşluklu desenler, takıya hafiflik ve estetik bir görünüm kazandırır.
Mineli
Metal yüzeye renkli cam tozların eritilerek uygulandığı süsleme tekniğidir. Isıtma işlemi sonrası cam tozları eriyerek metal yüzeye yapışır ve parlak, renkli bir görünüm oluşturur.
Döküm
Erimiş altının kalıplara dökülerek takı üretme tekniğidir. Modern kuyumculukta yaygın olarak kullanılan bu yöntem, karmaşık desenlerin kolayca üretilmesini sağlar.
Altın Piyasası Terimleri
Ons
Altın ticaretinde kullanılan ağırlık birimidir. 1 ons, yaklaşık 31.1 grama eşittir. Uluslararası altın fiyatları genellikle ons üzerinden belirlenir.
Külçe Altın
Standart ağırlık ve saflıkta üretilen, genellikle dikdörtgen şeklindeki altın bloklardır. Yatırım amaçlı kullanılır ve uluslararası standartlara göre üretilir.
Gram Altın
Türkiye'de yaygın olarak kullanılan, 1 gram ağırlığındaki 24 ayar altın birimidir. Yatırım amaçlı alınıp satılır.
Çeyrek Altın
Türkiye'de yaygın olarak kullanılan, 1.75 gram ağırlığındaki 22 ayar altın birimidir. Düğün, nişan gibi özel günlerde hediye olarak verilir.
Hurda Altın
Kullanılmış, eskimiş veya hasar görmüş altın takıların eritilerek yeniden değerlendirilmesi için alınıp satıldığı altın türüdür.
Londra Altın Borsası
Dünya altın fiyatlarının belirlendiği en önemli piyasadır. LBMA (London Bullion Market Association) tarafından yönetilir ve günde iki kez (sabah ve öğleden sonra) altın fiyatı belirlenir.
Altın ETF
Altına dayalı borsa yatırım fonlarıdır. Fiziksel altın satın almadan altın fiyatlarındaki değişimlerden yararlanmak isteyen yatırımcılar için alternatif bir yatırım aracıdır.
Altın Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Belirli bir miktar altının, gelecekte belirli bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan alım satımını içeren finansal sözleşmelerdir. Riskten korunma veya spekülasyon amacıyla kullanılır.
Altın/Dolar Paritesi
Bir ons altının ABD doları cinsinden değeridir. Altın fiyatları genellikle dolar üzerinden belirlenir ve dolar değerindeki değişimler altın fiyatlarını doğrudan etkiler.
Altın Rezervi
Merkez bankaları ve devletler tarafından tutulan altın miktarıdır. Ülkelerin ekonomik güçlerinin ve para birimlerinin güvenilirliğinin bir göstergesi olarak kabul edilir.
Tarihi ve Kültürel Terimler
Altın Standardı
Bir ülkenin para biriminin değerinin belirli miktarda altına sabitlendiği ekonomik sistemdir. 20. yüzyılın ortalarına kadar dünya genelinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Sikke
Altın, gümüş veya diğer değerli metallerden yapılan, üzerinde resmi damga bulunan ve para olarak kullanılan metal parçalardır. Tarih boyunca farklı medeniyetlerde kullanılmıştır.
Beşibiryerde
Beş adet altın liranın bir arada bulunduğu, genellikle kolye olarak takılan geleneksel Türk takısıdır. Düğün ve nişanlarda geline hediye edilir.
Ziynet Altını
Takı olarak kullanılan, genellikle 22 ayar altından yapılan ve özel günlerde hediye edilen altın türüdür. Çeyrek, yarım, tam, ata gibi çeşitleri vardır.
Altın Kemer
Anadolu'da geleneksel olarak gelinlerin taktığı, altın veya altın kaplama plakalardan oluşan kemerdir. Ailenin zenginliğini ve gelinin değerini simgeler.